Μηχανισμοί δημιουργίας πλεονασμάτων λιτότητας και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, στο διάστημα Ιανουάριος-Αύγουστος 2018 οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) διαμορφώθηκαν στα 1,477 δισεκατομμύρια ευρώ έναντι στόχου 2,40 δισεκατομμύρια ευρώ, παρουσιάζοντας έτσι μείωση έναντι του στόχου κατά 923 εκατομμύρια ευρώ. Εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 2018 η περικοπή θα ξεπεράσει αρκετά το 1 δισεκατομμύριο ευρώ.

Η βασική πηγή χρηματοδότησης της τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιαίτερα των περιφερειών, προέρχεται από το ΠΔΕ ώστε να μπορέσουν στοιχειωδώς να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των αρμοδιοτήτων που τους έχει επιφορτίσει η κεντρική διοίκηση, όπως η συντήρηση του οδικού δικτύου και η αντιπλημμυρική προστασία. Είναι γνωστό ότι τα μνημονιακά χρόνια, οι πόροι από την κεντρική διοίκηση προς την τοπική αυτοδιοίκηση έχουν περικοπεί σχεδόν κατά 70%. Οι θεσμοθετημένοι μεν αλλά παρακρατημένοι παράνομα δε, πόροι προς την τοπική αυτοδιοίκηση από το 2010 έως το 2016, ξεπερνούν τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ. Ενδεικτικά, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2011, πρώτη χρονιά εφαρμογής του Καλλικράτη, έλαβε 23 εκατομμύρια ευρώ για τη συντήρηση του οδικού δικτύου, ενώ το 2019 μόλις 3,2 εκατομμύρια ευρώ.

Οι θεσμοθετημένοι μεν αλλά παρακρατημένοι παράνομα δε, πόροι προς την τοπική αυτοδιοίκηση από το 2010 έως το 2016, ξεπερνούν τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ. Ενδεικτικά, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2011, πρώτη χρονιά εφαρμογής του Καλλικράτη, έλαβε 23 εκατομμύρια ευρώ για τη συντήρηση του οδικού δικτύου, ενώ το 2019 μόλις 3,2 εκατομμύρια ευρώ

Στις 12 Νοεμβρίου 2018 το Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας, ενέκρινε τον προϋπολογισμό του 2019. Οι προϋπολογισμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης συντάσσονται υπό καθεστώς επιτροπείας, είναι υποχρεωτικά ισοσκελισμένοι και υπόκεινται στην έγκριση του «Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ». Η κατάρτιση του προϋπολογισμού γίνεται καθ’ υπόδειξη και με προκρούστειους κανόνες που επιβάλλει η κεντρική διοίκηση με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών που εκδίδεται κάθε χρόνο προς τα τέλη Ιουλίου. Με τον τρόπο αυτόν ακυρώνεται κάθε έννοια αυτοδιοίκησης και επιβάλλεται «ετεροδιοίκηση», που μετατρέπει την αυτοδιοίκηση σε «μακρύ χέρι» της κεντρικής διοίκησης και μηχανισμό εκτέλεσης της εκάστοτε κυβερνητικής-μνημονιακής πολιτικής.

Ο προϋπολογισμός του 2019 είναι ο πλέον μνημονιακός από εφαρμογής «Καλλικράτη» και επιβολής του μνημονίου (παρά την «έξοδο» από τα μνημόνια). Προβλέπει έσοδα από το ΠΔΕ 56,00 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 113,571 εκατομμύρια ευρώ το 2018. Ουσιαστικά έχει περικοπεί το 50% του ΠΔΕ.

Πως εξηγείται αυτή η δραματική περικοπή; Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι ο μηχανισμός περικοπής του ΠΔΕ είναι η δημιουργία ταμειακών υπολοίπων. Ο προϋπολογισμός του 2017 εκτελέστηκε σε ποσοστό 55%.

Τα ταμειακά υπόλοιπα προκύπτουν από: 1) Καθυστερήσεις και ερμηνείες «κατά το δοκούν» των δημοσιονομικών επιτροπικών ελέγχων, που δεν επιτρέπουν την έγκαιρη αποπληρωμή των έργων. 2) Διαρκείς τροποποιήσεις των πρότυπων διακηρύξεων του ν. 4412/16, περί εκτελέσεως προμηθειών και έργων του δημοσίου, που αναγκάζουν την περιφέρεια να επαναφέρει σε εκ νέου έγκριση ήδη εγκεκριμένες διακηρύξεις, ώστε να προσαρμοστούν στις τροποποιήσεις. Η διαδικασία αυτή δημιουργεί καθυστερήσεις στην υλοποίηση ώριμων και αναγκαίων έργων. 3) Μεγάλες εκπτώσεις στα έργα που έχουν πλέον παγιοποιηθεί ανάμεσα στο 60 έως 70%, υπονομεύοντας την ποιότητα των έργων και διαλύοντας τον κλάδο των μικρών και μεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων. 4) Ανεπαρκής στελέχωση της περιφέρειας με εξειδικευμένο προσωπικό (μηχανικοί, οικονομολόγοι). Η μείωση του προσωπικού ξεπερνά το 50% και σε κάποιες περιφερειακές ενότητες (π.χ. Χαλκιδική) υπάρχει και ζήτημα οριακής λειτουργίας. 5) Πολιτική ανεπάρκεια και πολιτική ευθύνη της διοίκησης της περιφέρειας που παθητικά υλοποιεί τις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης.

Οι παραπάνω πέντε παράγοντες δεν οφείλονται στις κλασικές ασθένειες του ελληνικού δημοσίου, αλλά είναι μεθοδευμένοι μηχανισμοί δημιουργίας υπερπλεονασμάτων, που δεν επιτρέπουν να ασκήσει η τοπική αυτοδιοίκηση στοιχειωδώς τις αρμοδιότητες της, σε βάρος των κοινωνικών αναγκών και της προστασίας και αναβάθμισης των υποδομών της χώρας.

* Ο Γιώργος Θεοδωρόπουλος είναι περιφερειακός σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας