Για την Διαχείριση της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς

Τοποθέτηση του εκπροσώπου της Ριζοσπαστικής Αριστερής Ενότητας, Σάκη Κεντή στην ημερίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης για τις «Προοπτικές Διαχείρισης της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς»

Καλησπέρα σας

Εκπροσωπώ τη Ριζοσπαστική Αριστερή Ενότητα και την υποψήφια Περιφερειάρχη Δέσποινα Χαραλαμπίδου.

Με μεγάλο ενδιαφέρον ανταποκρινόμαστε στην πρόσκληση να παρακολουθήσουμε την ημερίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης για τις «Προοπτικές Διαχείρισης της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς» της πόλης μας.

Το ενδιαφέρον μας είναι μεγάλο διότι το πολιτισμικό αγαθό που είναι η Αρχιτεκτονική μας κληρονομιά, βρίσκεται σε κίνδυνο απαξίωσης και καταστροφής.

Μονοκατοικίες της Βασ. Όλγας, τα Βιομηχανικά συγκροτήματα, πολλά από τα διατηρητέα κτίρια της Άνω Πόλης ρημάζουν εγκαταλειμμένα.

Πλην λίγων εξαιρέσεων που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, η Αρχιτεκτονική μας κληρονομιά βρίσκεται στο έλεος της φθοράς του χρόνου και όχι μόνον.

Πολλά από τα μνημεία έχουν φτάσει στη φάση της κατάρρευσης. Ο Δήμος αναγκάστηκε να προχωρήσει σε καθαιρέσεις ετοιμόρροπων κατοικιών στην Άνω Πόλη εν όψει του κινδύνου να θρηνήσουμε και ανθρώπινα θύματα.

Η διαχείριση των ευρημάτων του Σταθμού Βενιζέλου του Μετρό συνέγειρε την κοινωνία μας πίσω από το αίτημα ΚΑΙ ΜΕΤΡΟ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ.

Τα περισσότερα «μεγάλα» μνημεία μας ιδίως της Βιομηχανικής κληρονομιάς καταστρέφονται χωρίς να έχει φανεί καμιά προοπτική διαχείρισής τους.  

Πολλά «μνημεία» της κληρονομιάς μας περιμένουν τον εντοπισμό τους, τη σωτηρία τους και την ανάδειξή τους.

Το ενδιαφέρον μας επίσης προσελκύει η προσδοκία, οι εισηγήσεις και ο διάλογος που θα αναπτυχθεί στην Ημερίδα να εμπλουτίσουν τη σκέψη μας, στην κατεύθυνση, το πολιτισμικό αυτό αγαθό να διασωθεί και να αποδοθεί στους συμπολίτες μας και στις επόμενες γενιές.

Θέμα της Ημερίδας είναι οι προοπτικές διαχείρισης της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς εν μέσω κρίσης.

Κατ αρχήν πρέπει να γίνει μια βασική διάκριση. Είναι άλλη κατηγορία τα μνημεία που ανήκουν στο Δημόσιο και άλλη αυτά που ανήκουν στους ιδιώτες.

Και οι δύο κατηγορίες βέβαια χρειάζονται τους φορείς για την αποκατάστασή τους, την ανάδειξη και την επανάχρησή τους.

Τίθεται το ερώτημα: Μπορεί η διαχείριση των μνημείων να ενταχθεί στην προοπτική της οικονομικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας;

Η δική μας απάντηση είναι: ΝΑΙ. Και μπορεί και επιβάλλεται.

Η Ημερίδα αναζητά την απάντηση στη Συνεργασία του Δημόσιου τομέα με τον Ιδιωτικό και τον Τρίτο τον μη κερδοσκοπικό στον οποίο φανταζόμαστε ότι εντάσσει και τον τομέα Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονομίας, της Συνεταιριστικής Οικονομίας κ.λπ.

Εδώ τίθενται όμως τρία κρίσιμα ερωτήματα:

1^ο ερώτημα: Με ποιον Δημόσιο Τομέα

Τον Δημόσιο Τομέα που διαχρονικά εγκατέλειψε στις δυνάμεις της καταστροφής τον πολιτισμικό πλούτο της πόλης μας;

Τον Δημόσιο Τομέα που με fast track διαδικασίες ξεπουλά τον δημόσιο πλούτο, τη δημόσια γη και τα μνημεία που αυτή περιέχει, όπως πχ. μνημεία μέσα σε Στρατόπεδα, μεταβιβάζοντάς τα στο ΤΑΙΠΕΔ; Παράπλευρη απώλεια θα μας πουν οι εμπνευστές του ξεπουλήματος, δήθεν για τη σωτηρία της χώρας.

Τον Δημόσιο Τομέα που εξουδετερώνει το θεσμικό πλαίσιο προγραμματισμού και ελέγχου, όταν  αποδομείται η  Δημόσια  Διοίκηση, όταν καταργείται ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης, όταν συρρικνώνεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση;

Δεν έχουμε καμιά εμπιστοσύνη ότι ο Δημόσιος Τομέας, ιδίως όπως λειτουργεί σήμερα, μπορεί να συνεργαστεί με τον Ιδιωτικό Τομέα και η συνεργασία αυτή να προστατεύσει την Αρχιτεκτονική μας κληρονομιά. Οι απόπειρες ΣΔΙΤ σε άλλα αντικείμενα αυτό αποδεικνύουν.

2^ο ερώτημα Με ποιον Ιδιωτικό Τομέα

Ο Ιδιωτικός Τομέας αξιοποίησε επιλεκτικά κάποια διατηρητέα, αλλά στην ουσία δεν ενδιαφέρεται.

Δεν ενδιαφέρεται διότι δεν συμφέρει.

Στις περισσότερες περιπτώσεις που ενδιαφέρθηκε το αποτέλεσμα ήταν η νέα χρήση να είναι πληθωρικά εμπορευματοποιημένη και να μη συνάδει με το ιστορικό φορτίο που κουβαλούσε το μνημείο. Αυτό είναι ζήτημα γενικότερο, και αφορά κυρίως την επανάχρηση μεγάλων σε μέγεθος και έκταση μνημείων, όπως αυτών που ανήκουν στη Βιομηχανική Κληρονομιά.

Ελπίζουμε οι εισηγήσεις να δώσουν την προοπτική, οι νέες χρήσεις να είναι οργανικά σύνολα είτε εργασίας, είτε κατοικίας, είτε μικτά, που θα εντάσσονται στον ιστό της πόλης και όχι μόνο απομονωμένα κέντρα ψυχαγωγίας, αθλητισμού, εκθεσιακών χώρων, μουσείων κ.λπ.

Εν πάσει περιπτώσει,για να κινητοποιηθεί ο Ιδιωτικός Τομέας, πρέπει να υπάρξουν μελέτες και κίνητρα που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον του.

Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, η επιλογή της παράδοσης του μνημείου στην πόλη με ανταλλαγή γης που θα γίνεται μέσω μιας Τράπεζας Γης, μπορεί να είναι μια ευεργετική λύση.

Το 3^ο ερώτημα αφορά τον τρίτο Μη Κερδοσκοπικό Τομέα

Εμείς έχουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, τη Συνεταιριστική Οικονομία κλπ., ιδίως σε συνθήκες μεγάλης Ανεργίας.

Το άνεργο, αλλά υψηλού μορφωτικού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό της πόλης μας, μπορεί να κάνει θαύματα για τη διαχείριση της Αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς μέσα από τέτοιες μορφές οικονομίας.

Για την ανάπτυξη όμως του τομέα αυτού της οικονομίας, πρέπει να ξεμπλοκαριστεί αυτός, από το στενό νομοθετικό πλαίσιο, να δοθούν κίνητρα και δυνατότητες χρηματοδότησης.

Αν υπάρχει ενδιαφέρον κι από άλλον μη κερδοσκοπικό φορέα, πιστεύουμε ότι αυτός πρέπει να έχει στο κέντρο των προτάσεών του αυτές τις  μορφές Οικονομίας.

Ελπίζουμε οι εισηγήσεις της Ημερίδας να αναζητήσουν απαντήσεις και στα παραπάνω ερωτήματα.

Σας ευχαριστώ και καλή επιτυχία στην Ημερίδα.