Οι Θέσεις της Ριζοσπαστικής Αριστερής Ενότητας όπως εκτέθηκαν στη Συνέντευξη Τύπου τις 13ης Απριλίου

ΘΕΣΕΙΣ  ΤΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Για την προτεινόμενη από την κυβέρνηση: ΣΥΣΤΑΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ (  ΥΠ.Α.Α.Π.Ε.Δ.)  που εμπεριέχεται στο κεφάλαιο Γ του νομοσχεδίου : Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

 

Το ζήτημα των πρώην στρατιωτικών χώρων που βρίσκονται εντός των ορίων των πόλεων, είναι ένα πολιτικό θέμα το οποίο εκκρεμεί παραπάνω από δύο δεκαετίες.

Παρόλο που έχει προκύψει με αφορμή  τις αντιπαραθέσεις για μια σειρά σχετικών χώρων σε αρκετές περιφερειακές πόλεις της χώρας, το επίκεντρο του ζητήματος βρίσκεται στην Θεσσαλονίκη, όπου βρίσκονται 13 ανενεργοί στρατιωτικοί χώροι και εγκαταστάσεις.

Στο δήμο Μενεμένης, βρίσκεται το στρατόπεδο Ζιάκκα. Στο δήμο Αμπελοκήπων, βρίσκεται το στρατόπεδο Μ. Αλεξάνδρου. Στο δήμο Εύοσμου, το στρατόπεδο Παπακυριαζή. Στο δήμο Σταυρουπόλεως, βρίσκεται το στρατόπεδο Παύλου Μελά. Στο δήμο Πολίχνης, το στρατόπεδο Καρατάσιου, με εμβαδόν 1.114,13 στρέμματα. Στην ανατολική πλευρά της πόλης βρίσκεται το στρατόπεδο Φαρμάκη. Στον δήμο Καλαμαριάς, βρίσκονται οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ναυτικής Διοίκησης Βορείου Αιγαίου, το στρατόπεδο Νταλίπη και το στρατόπεδο Κόδρα που καλύπτει μια έκταση 350 στρεμμάτων. Το στρατόπεδο Μυστακίδη βρίσκεται εντός της ζώνης του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης.

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν  και εξαπλώθηκαν πρωτοβουλίες από κατοίκους, φορείς και κινήματα για την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των συγκεκριμένων χώρων.

H απομάκρυνση των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και υποδομών από τα στρατόπεδα και η αξιοποίηση των χώρων προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος αποτελεί τη μόνη  ευκαιρία για τη βιώσιμη ανάπτυξη των αστικών κέντρων και τη βελτίωση του ισοζυγίου πρασίνου και δημόσιων χώρων. Βασική προϋπόθεση είναι να αξιοποιηθούν ως Δημόσιοι και Ελεύθεροι χώροι, όπως κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου, πολιτισμού, αθλητισμού και αναψυχής. Μάλιστα η σημασία των εκτάσεων αυτών γίνεται ακόμη μεγαλύτερη από το γεγονός ότι βρίσκονται κυρίως μέσα στα όρια των πιο υποβαθμισμένων συνοικιών, αποτελώντας την τελευταία δυνατότητα για το σταμάτημα της περαιτέρω υποβάθμισης της ποιότητας ζωής χιλιάδων πολιτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το στρατόπεδο Παπακυριαζή που βρίσκεται δίπλα στην πιο ασφυκτικά δομημένη περιοχή του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου. Άρα, καταλαβαίνουμε όλοι ότι έχει και ταξική διάσταση το θέμα.

Αντίθετα, η εμπορευματοποίηση και τσιμεντοποίηση των χώρων αυτών θα συντελέσει στην οριστική υποβάθμιση ολόκληρων περιοχών. 

Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τους χώρους είναι οι διατάξεις του Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης του 1985 και τα σχέδια του νέου Ρυθμιστικού, τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια των Δήμων, καθώς και ο νόμος 2745/99 ( γνωστός ως νόμος Τσοχατζόπουλου) «Περί συστάσεως προσωρινής υπηρεσίας για την αξιοποίηση και μετεγκατάσταση των στρατοπέδων». Συγκεκριμένα, ο νόμος προβλέπει την παραχώρηση μέχρι του 50% των ελεύθερων χώρων των στρατοπέδων για την ικανοποίηση των στεγαστικών αναγκών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Για τη διαχείριση και την αξιοποίηση των στρατοπέδων απαιτείται η ανάπτυξη πλαισίου συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΕΚΑ, ΥΠΕΧΩΔΕ, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των χώρων είναι περίπλοκο και υπό διερεύνηση. Κύριοι ιδιοκτήτες είναι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μέσω του Ταμείου Εθνικής Άμυνας και το  Υπουργείο Οικονομικών μέσω της πρώην Κτηματικής Υπηρεσίας του δημοσίου. Εμπλέκονται όμως και δικαιώματα ιδιωτών δεδομένου ότι μέρος των στρατοπέδων αποτέλεσε Ανταλλάξιμη Περιουσία.

Το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την πρόσφατη συνάντηση του Δήμου Παύλου Μελά και του ΤΕΘΑ, στην οποία παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης καθώς και ο περιφερειάρχης. Ακολούθησε την ίδια μέρα συνάντηση στα γραφεία της Μητρόπολης Νεαπόλεως, μεταξύ ΤΕΘΑ και εκπροσώπων του επιχειρηματία κ. Σαββίδη, στην οποία η πλευρά του κ. Σαββίδη ανέπτυξε ένα σχέδιο αξιοποίησης του πρώην στρατοπέδου «Καρατάσιου», προκειμένου να κατασκευαστεί ποδοσφαιρικό γήπεδο για την ΠΑΕ ΠΑΟΚ 35.000 θέσεων, ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων, δέκα βοηθητικά γήπεδα καθώς και ένα εμπορικό κέντρο.

Στα πλαίσια της μνημονιακής πολιτικής των προηγούμενων κυβερνήσεων είχαν δρομολογηθεί διαδικασίες αποκρατικοποιήσεων των εκτάσεων πρώην στρατοπέδων σε μια σειρά πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Τα σενάρια αυτά επανέρχονται πλέον και από την σημερινή κυβέρνηση.

Στις 28/3, η κυβέρνηση δια του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, έθεσε σε διαβούλευση σχέδιο νόμου, στο κεφάλαιο Γ΄ του οποίου, προβλέπεται, η σύσταση «Υπηρεσίας Αξιοποίησης της Ακίνητης Περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων».

Το σύνολο του κεφαλαίου Γ του νομοσχεδίου αυτού, που αφορά το συγκεκριμένο θέμα που σήμερα συζητάμε , διαπνέεται από μία λογική που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η λογική του real estate, αλλά για θέματα που αφορούν δημόσια περιουσία, η οποία έχει αποκτηθεί με δημόσιο χρήμα, ανεξάρτητα εάν έχει περιέλθει στην κυριότητα του Υπουργείου Άμυνας ή των ταμείων των τεσσάρων κλάδων των ενόπλων δυνάμεων της χώρας μας. Το δε μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων ( στρατόπεδα ) ανήκουν στην σφαίρα αυτών που η Αριστερά όλα τα χρόνια θεωρούσε ως δημόσια –κοινωνικά αγαθά ή περιουσιακά στοιχεία που έπρεπε να εξυπηρετούν κοινωνικές ανάγκες και να συμβάλουν στην αναβάθμιση της ζωής των πολιτών ,κυρίως στα αστικά κέντρα.

Οι χθεσινές δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού κ. Καμμένου στο συνέδριο της EXPOSEC 2016,  δυστυχώς επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς μας για την real estate αντίληψη που διαπερνά το νομοσχέδιο .

Πιο συγκεκριμένα:

Η συνιστώμενη με τις διατάξεις του αρ. 9 υπηρεσία υπάγεται απευθείας και αποκλειστικά στον έλεγχο μονοπρόσωπου οργάνου, το οποίο μάλιστα θα είναι ο εκάστοτε Υπουργός Άμυνας, εγείροντας μείζον θέμα κοινωνικής λογοδοσίας.

Στο άρθρο 10 προσδιορίζεται η αποστολή της μονάδας αυτής, που είναι η αξιοποίηση όλης της ακίνητης περιουσίας που δεν χρησιμοποιείται για στρατιωτικούς σκοπούς και ανήκει στα Ταμεία καθώς και τα Μετοχικά Ταμεία των ενόπλων δυνάμεων. Ρητά στο άρθρο αυτό προβλέπεται ότι η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας θα έχει στόχο μόνον τους στρατιωτικούς, αποκλείοντας όλη την υπόλοιπη κοινωνία.

Η διαδικασία και ο τρόπος αξιοποίησης καθορίζεται με το αρ. 11 του σχεδίου νόμου. Συγκεκριμένα, η ΥΠΑΑΠΕΔ επιλέγει  τα ακίνητο προς αξιοποίηση και προκηρύσσει δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό για την εκμίσθωση, σύσταση δικαιώματος επιφανείας σύμφωνα με τα άρθρα 18 και επόμενα, του Ν. 3986/2011 και κάθε άλλο πρόσφορο τρόπο αξιοποίησής, με την εξαίρεση της εκποίησης του ακινήτου.

Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι η σύσταση δικαιώματος επιφάνειας εντάχθηκε ξανά στον ελληνικό αστικό κώδικα με τις διατάξεις του συγκεκριμένου νόμου του 2011, δίνοντας την δυνατότητα στο ΤΑΙΠΕΔ να παραχωρεί την κυριότητα επί κτισμάτων που υπάρχουν ή πρόκειται να κατασκευαστούν επί γης που ανήκει στο δημόσιο ή ΝΠΔΔ. Ο ιδιώτης μπορεί ελεύθερα να κατασκευάζει κτίσματα, να τα διαθέτει και να τα εκμεταλλεύεται για χρονικό διάστημα που επεκτείνεται πλέον μέχρι και 99 χρόνια.

Το άρθρο 13 προβλέπει την κατ’ εξαίρεση δυνατότητα η αξιοποίηση με τους παραπάνω τρόπους να αναλαμβάνεται απευθείας, δηλαδή χωρίς την προκήρυξη του σχετικού διαγωνισμού, από ΟΤΑ ‘α και ‘β βαθμού ή νομικά πρόσωπα που εποπτεύονται από αυτούς.

Τέλος, με το άρθρο 16 προβλέπεται ότι τα ακίνητα των οποίων την αξιοποίηση αναλαμβάνει η ΥΠΑΑΠΕΔ υπάγονται σε διαδικασία πολεοδομικής ωρίμανσης και αποκτούν βιώσιμη επενδυτική ταυτότητα με την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 11 έως 16 του ν. 3986/2011.

Ο νόμος αυτός στον οποίο γίνεται αναφορά, είναι ο ιδρυτικός νόμος του ΤΑΙΠΕΔ και τα άρθρα 11 έως 16, ρυθμίζουν θέματα πολεοδόμησης και χωροθέτησης μέσω των Ειδικών Σχεδίων Χωρικής Ανάπτυξης Ακινήτων τα οποία μάλιστα κατισχύουν των ΓΠΣ, Ρυμοτομικών Σχεδίων κλπ.

Από τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία, αλλά και από τις μνημονιακές δεσμεύσεις του περασμένου καλοκαιριού για την σύσταση Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων, γίνεται ξεκάθαρη η κυβερνητική πρόθεση να αποδοθούν οι εκτάσεις των πρώην στρατοπέδων σε επιχειρηματικά συμφέροντα. Είτε αυτό γίνει με εκμίσθωση, είτε με δικαίωμα επιφάνειας. Αυτό το τελευταίο, μάλιστα, σύμφωνα με τον νόμο, μπορεί να περιλαμβάνει αξίωση του επιφανειούχου επί της κυριότητας και του εδάφους, όπου στην περίπτωση κατασκευών όπως ενός μεγάλου ιδιωτικού γηπέδου, κατανοούμε όλοι τις συνέπειες που δημιουργούνται εκ των πραγμάτων.

Απέναντι στις διεκδικήσεις και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, για άλλη μια φορά τοποθετούνται πολιτικές νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα που εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα.

Πρώτον, οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης και άλλων περιοχών της ΠΚΜ δίνουν εδώ και χρόνια μάχες για τον χαρακτήρα των εκτάσεων αυτών, που αποτελούν ίσως τους τελευταίους ελεύθερους χώρους και χώρους πρασίνου σε μια από τις πιο επιβαρυμένες περιβαλλοντικά πόλεις της Ευρώπης. Γι’ αυτό το λόγω θεωρούμε ότι πρέπει να γίνει σεβαστή από όλους η επιτακτική ανάγκη να αποδοθούν οι εκτάσεις των στρατοπέδων στην τοπική αυτοδιοίκηση και να αξιοποιηθούν ως αποκλειστικά δημόσιοι χώροι υπέρ του συνόλου των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. 

Δεύτερον, μέρος των συνολικών εκτάσεων έχει ήδη παραχωρηθεί κατά χρήση σε ορισμένους δήμους.

Τρίτον, οι συγκεκριμένες εκτάσεις είναι από τα ελάχιστα αποθεματικά για την ενίσχυση των χώρων αστικού πρασίνου, ιδιαίτερα στην περιοχή της Δυτικής Θεσσαλονίκης. Επομένως, προκύπτει ένα αδιαμφισβήτητο επιχείρημα υπέρ γενικού συμφέροντος. Οποιαδήποτε εμπορική αξιοποίησή τους βάζει οριστική ταφόπλακα στο τελευταίο περιθώριο για βελτίωση της ποιότητας ζωής στην ευρύτερη περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος.

Συνεπώς, όπως προτείνεται και στην εισήγηση, η σημερινή συζήτηση είναι αναγκαίο να καταλήξει σε συμπεράσματα και αποφάσεις που πρέπει να αποσταλούν στην κυβέρνηση και να ενεργοποιήσουν τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και την κοινωνία ώστε να υπερασπιστούν αποτελεσματικά το δημόσιο αγαθό που είναι οι πρώην χώροι των στρατοπέδων.

Θεωρούμε ότι η Μητροπολιτική Επιτροπή και η ΠΚΜ πρέπει να έχουν βαρύνοντα ρόλο και λόγο πρώτον για την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα και δεύτερον για την ίδια τη διαχείριση και αξιοποίηση των πολύτιμων αυτών χώρων.

            Προτείνουμε να υπάρξει απόφαση της Μητροπολιτικής Επιτροπής που να διατυπώνει τη θέση:

·         Να καταργηθεί ο ν. 2745/99

·         Να χαρακτηριστούν τα πρώην στρατόπεδα με προεδρικά διατάγματα ή άλλες δεσμευτικές νομοθετικές ρυθμίσεις σε κοινόχρηστους χώρους υψηλού πρασίνου υπέρ-τοπικής σημασίας.

·         Τα εντός των στρατοπέδων αξιόλογα κτίρια να χαρακτηριστούν ως ιστορικά μνημεία από το ΥΠΠΟ. Αφού συντηρηθούν, να αποδοθούν για ήπιες κοινωφελείς χρήσεις. Καμία περαιτέρω δόμηση στους χώρους.

·         Να αποδοθεί η ιδιοκτησία των πρώην στρατοπέδων στους δήμους στους οποίους ανήκουν γεωγραφικά χωρίς, την ένταξή τους σε οποιαδήποτε σχέδιο επιχειρηματικής αξιοποίησής.

·         Να συσταθεί Δημόσιος Μητροπολιτικός φορέα, με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με αρμοδιότητα την ανάδειξη και τη διαχείρισή τους ως χώρων κοινόχρηστου πράσινου υπέρ-τοπικής σημασίας με διασφάλιση του κοινωνικού ελέγχου.

·         Να απαιτηθεί η μεταφορά των ανάλογων κονδυλίων από μέρους της κεντρικής εξουσίας

Βασικότερο όλων, να αποσυρθεί άμεσα  ολόκληρο το Γ΄ κεφάλαιο από το συγκεκριμένο  νομοσχέδιο της κυβέρνησης.